Kırım’da tartışmalı seçim

Rusya Federasyonu’nda geçen Pazar günü bütün ÅŸehirlerde ve federe bölgelerde düzenlenen yerel seçimlerin en tartışmalı yanı, Kırım Yarımadası’nda düzenlenen seçimlerdi.

Kırım, 18 Mart’ta uluslararası toplumun ve Kırım Tatarları’nın tanımadığı bir referanduma dayanarak Rusya tarafından ilhak edilmiÅŸti. Pazar günü düzenlenen ve Kırım Tatar Mili Meclisi’nin boykot ettiÄŸi yerel seçimler, Kırım’ın Rusya tarafından ilhakı sonrasındaki yapılan ilk seçimlerdi.

Türkiye’nin, ABD’nin ve AB’nin tanımadığını açıkladığı bu seçimlere katılımın yüzde 53 civarında olduÄŸu açıklandı. Kırım’daki katılım oranı, Rusya’nın pek çok bölgesindeki katılım oranlarından daha yüksek. Ancak, Kırım’da daha önce düzenlenen seçimlere göre, hayli düÅŸük. Mart ayında düzenlenen referanduma katılım yüzde 83’tü.

Seçimlerde, Kırım Parlamentosu’nun 75 milletvekilinin 50’si parti listelerine göre, 25’i ise dar bölge çoÄŸunluk sistemine göre seçildi. Sonuçlara göre Rusya’da iktidarda bulunan BirleÅŸik Rusya Partisi Kırım’da oyların büyük çoÄŸunluÄŸunu (yüzde 70,18) aldı. Milliyetçi görüÅŸleriyle bilinen Rus siyasetçi Vladimir Jirinovski’nin baÅŸkanı olduÄŸu Rusya Liberal Demokrat Partisi (RLDP) ise oyların yüzde 8,49’unu alarak, parlamentoya giren ikinci parti oldu.

Rusya’nın önde gelen partilerinden Rusya Federasyonu Komünist Partisi ise yüzde 5’lik barajı geçeceÄŸine kesin gözüyle bakılmasına raÄŸmen, barajı geçemedi. Böylelikle, Kırım’da komünist partilerin süregelen güçlü bir oy oranı olmasına raÄŸmen, Kırım’ın son 90 yıllık tarihinde ilk kez komünistler parlamento dışında kaldı.

Tatarların boykotu ne anlama geliyor?

Kırım’da nüfusun yüzde 14’ünü oluÅŸturan Kırım Tatarları’nın büyük bölümü, seçimleri boykot etti. Bu seçimlerde bazı Kırım Tatarları’nın Rus partilerinden aday olmalarına raÄŸmen, sandığı boykot çaÄŸrısına uyuldu.

Kırım Tatar Milli Meclisi BaÅŸkan Vekili Nariman Celal, Al Jazeera’ye yaptığı açıklamada, seçimlerine katılımın düÅŸük olmasını, boykot kararına ve Kırımlı Rusların Rusya’ya karşı hayal kırıklığı içinde olmalarına baÄŸlıyor.

Meclis Dış Ä°liÅŸkiler Sorumlusu Ali Hamzin ise, “Kırım’daki Ruslar, Rusya’nın gerçekleriyle ÅŸimdi yüzyüze geliyor. Referandumda Rusya’yla birleÅŸmekten yana oy kullananların bile önemli bölümü bu seçimlerde Rusya’dan hayal kırıklığı duyduÄŸu için sandığa gitmedi” diye konuÅŸtu.  Hamzin, Rus makamlarının seçimlerden sonra Tatarlara ait kurumlarda ve evlerde baÅŸlattıkları aramaların Tatar Milli Meclisi’nin seçimlerdeki tavrından kaynaklandığını ifade ederek ÅŸunları söyledi:

“Oysa ki biz, seçimleri boykot etmekle birlikte, seçimleri sabote etmeye yönelik bir çaba göstermedik. Rus makamları bizimle uÄŸraÅŸmayı bıraksınlar da, Kırım’da diÄŸer etnik gruplar ve yerli Ruslar arasında Rusya yönetimine karşı hoÅŸnutsuzluÄŸun nasıl arttığını görsünler”.

'Temel talepler görmezden gelindi'

Meclis BaÅŸkan Vekili Nariman Celal, boykot kararı alınmasının önemli bir nedeninin Kırım’daki Rus yanlısı yönetimin Kırım Tatarları’nın temel taleplerini görmezden gelmesi olduÄŸunu söyledi. Celal, ÅŸöyle konuÅŸtu:

“Kırım Tatarları Kırım’ı asli unsuru olduÄŸu için biz, Kırım Parlamentosu’nda Tatarlar’ın yüzde 20’lik kontenjana sahip olmasını ve Tatar adayların Tatarlar tarafından seçilmesini istedik. Fakat Kırım yönetimi, bu talepleri görmezden geldi. Sonuçta, pek çok Tatar bu seçimlere katılmanın Rus yönetimine meÅŸruluk kazandırmak olacağını düÅŸündüÄŸü için oy kullanmadı.”

'Putin’le özdeÅŸleÅŸtirip oy verdiler'

Kırım’daki siyaset uzmanlarından Aleksandır Formançuk, Al Jazeera’ya yaptığı deÄŸerlendirmede, BirleÅŸik Rusya Partisi’nin Kırım’da elde ettiÄŸi bu yüksek oy oranının, bu partinin seçmenin gözünde Rusya Devlet BaÅŸkanı Vladimir Putin’le özdeÅŸleÅŸmiÅŸ olmasından kaynaklandığını söyledi.

Formançuk’a göre, Putin Rusya’nın Kırım’ı ilhakında büyük rol oynadığı için, Kırım’da seçimlere katılanların büyük bölümü, Putin’le özdeÅŸleÅŸtirdikleri partiye oy verdi. Rusya Liberal Demokrat Partisi de, Formançuk’a göre, bu partinin lideri Vladimir Jirinovski ile özdeÅŸleÅŸtiriliyor. Bu nedenle de Formançuk, Kırım’daki Rus milliyetçisi seçmenin bir bölümünün bu partiye oy verdiÄŸini söyledi.

Kırım’da komünistlerin ilk kez parlamento dışında kalması konusundaysa Formançuk, “Seçimlere üç komünist parti katıldı. Bu oylar toplanırsa, komünistlerin yine yüksek oy aldığı görülüyor. Rusya Komünist Partisi aday listesinin üst sıralarına, Kırımlı olmayan, Rusya’dan gelen kiÅŸileri yerleÅŸtirdi. Bu, ters etki yaptı” dedi.
Kırım’da bu seçimlerde katılımın yüksek olması amacıyla Rus yanlısı yönetim, seçmenlerin Rus pasaportunun yanısıra Ukrayna pasaportu, hatta Sovyetler BirliÄŸi’nden kalma pasaportlarla oy kullanmalarına izin vermiÅŸti. 

Buna karşılık katılım, Kırım’daki önceki seçimlere göre düÅŸük oldu. Formançuk bunu, “Seçmen BirleÅŸik Rusya Partisi’nin seçimleri kazanacağına kesin gözüyle baktığı için sandığa gitmedi. Kırım’da ilhaktan sonra meydana gelen ekonomik sıkıntılar, seçmenin bir bölümünün yönetime tepki duymasına neden oldu. Bu kesimler, Rusya’yla birleÅŸildiÄŸi için piÅŸman deÄŸiller. EleÅŸtirilerini de Putin’e deÄŸil, yerel yönetime gösteriyorlar. Bu nedenle bu seçmen, bu yerel seçimlere katılmamayı seçti” sözleriyle yorumladı.